Hoe zit het eigenlijk met overwerk? Kan een werkgever de werknemer verplichten om dit te doen? Mag een werknemer dit verzoek van de werkgever weigeren? Ik zocht dit voor jullie uit.

Wanneer is er sprake van overwerk?

Wanneer je langer werkt dan de afgesproken of gebruikelijke werktijd (volgens de arbeidsovereenkomst) is er sprake van overwerk. Waarom noem ik hier de gebruikelijke werktijd? Dit noem ik expliciet omdat er niet altijd in een personeelshandboek, contract of CAO werktijden vermeldt staan. Voor de werkgevers is het goed te weten dat zij er verstandig aan doen om dit dus ergens op te nemen.

Kan de werkgever een werknemer verplichten tot overwerk?

Het antwoord hierop is ja, de werkgever kan de werknemer verplichten tot overwerk! Mits de uren wel voldoen aan de eisen van de arbeidstijdenwet (specifieke beroepsgroepen vallen onder deze arbeidstijdenwet, dus niet iedereen!) en het belang van de werkgever zwaarder weegt dan het belang van de werknemer. Het heeft te maken met drie belangrijke punten; goed werknemerschap, afspraken en gebruikelijkheid binnen de branche.

Goed werknemerschap: De wet verwacht dat de werknemer en werkgever voldoen aan goed werkgever-, en werknemerschap. Dit betekent dat beiden goed voor elkaar moeten zijn. Onder dit mom kan een werkgever dus vragen om overwerk. Stel dat er opeens een grote order is of extreme drukte. Je bent dan een goede werknemer wanneer je de werkgever helpt.

Afspraken: het kan zijn dat er in een contract of personeelshandboek iets is opgenomen over overwerk, waarvoor de werknemer ook getekend heeft bij indiensttreding. Bijvoorbeeld dat men in drukke periodes beschikbaar dient te zijn voor overwerk, er kunnen specifieke maanden benoemt zijn (bij seizoensgebonden werk) of dat overwerk bij bepaalde functies (hoort of meer) voorkomt en verwacht wordt. De werkgever kan zich dan beroepen op deze gemaakte (schriftelijke) afspraken.

Gebruikelijkheid branche/organisatie: Wanneer er helemaal niets is vastgelegd of afgesproken kan er ook gekeken worden naar wat gebruikelijk is binnen de branche en organisatie. Bijvoorbeeld in de advocatuur, artsen en accountancy wereld is het gebruikelijk om veel uren te maken.

Wanneer mag je overwerk weigeren?

• Wanneer de belangen van de werknemer zwaarder wegen dan die van de werkgever dan kan men overwerk weigeren. Oftewel het belang dat iets perse op dat moment af moet, moet worden afgewogen tegen het belang van die van de werknemer waarom hij niet kan/wil overwerken.
• Wanneer in de CAO iets staat over geen of beperkt overwerk mag de werknemer zich hierop beroepen.
• Wanneer er niet voldaan wordt aan de arbeidstijdenwet (als die van toepassing is).

Structureel overwerk is geen overwerk

Wanneer iemand structureel overwerkt is dat natuurlijk geen overwerk meer. Men kan dan een beroep doen op de Wet WAA (Wet Aanpassing Arbeidsduur). Je hebt dan namelijk recht op een ”nieuw” contract voor meer uren. Er wordt dan gekeken naar het gemiddelde aantal gewerkte uren in de laatste drie maanden. Ik heb een uitgebreide blog geschreven over het aanpassen van de arbeidsduur en alle rechten hieromtrent. Ik ben geen voorstander van veel overwerken omdat dit structureel voor niemand goed is. Lees mijn blog waarom ik voorstander ben van een niet overwerk poliy!

Tips werkgever

• Vermeldt in een contract of personeelshandboek een overwerkregeling en de gebruikelijkheid binnen de organisatie/branche.
• Vermeldt de gebruikelijke werktijden in een contract of personeelshandboek, zodat hier geen misverstanden over ontstaan.
• Houdt ook altijd rekening met de persoonlijke situatie van je werknemer. Dit wordt weer van jou als goed werkgever verwacht.
• Managers kunnen wellicht sturen en zorgen dat het overwerk afgewisseld wordt onderling.
• Pas op met werknemers regelmatig laten overwerken. Het kan je ziekteverzuim verhogen.

Tips werknemer

• Controleer wat er zwart op wit is afgesproken over overwerk. Kijk in je contract, personeelshandboek of CAO.
• Controleer of de arbeidstijdenwet op jou van toepassing is.
• Let op het goed werknemerschap. Het kan tegen je gebruikt worden wanneer je blijft weigeren. Er is zelfs jurisprudentie (uitspraak van een rechter) dat men zelfs ontslagen kan worden wanneer iemand blijft weigeren over te werken, terwijl het belang van de werkgever groter is. Dit kan gezien worden als werkweigering.
• Houdt ook rekening met je collega’s. Het is niet leuk wanneer altijd dezelfde personen het ”vuile werk” opknappen. Wissel elkaar af, wees attent en help elkaar. Iedereen moet met plezier en gezond en in balans naar zijn werk blijven gaan.

Werk jij weleens over? Wat vind je ervan dat je werkgever je hiertoe kan verplichten? Was jij hiervan op de hoogte?